Actinium-225 (Ac-225) – Alfa– en gammastraler
Zie het KernVisie nieuwsbericht met titel: “Doorbraak in productieproces effectief zeldzaam kankergeneesmiddel“ van 12 november 2019 en de artikelen in KernVisie Magazine met titel:
1. “Grote stap voorwaarts alfatherapie” (jaargang 13 nummer 2 van april 2018, blz 5 – 7);
2. "Erasmus MC start nieuwe alfatherapie bij uitgezaaide prostaatkanker" (jaargang 17 nummer 2 van april 2022, blz 4 – 7);
3. “AlfaRim bouwt wereldwijd unieke productiefaciliteit voor actinium-225” (jaarbang 20, nr 4 van augustus 2025, blz 14 –17) door op de desbetreffende titel te klikken.
Eigenschappen:
Halfwaardetijd: 9,9 dag
Type radioactief verval: Alfa– en gammastraling
Bijzonderheden: Twee Canadese instellingen, TRIUMF/UBC, een centrum van deeltjesversnellers met een vestiging op de universiteit van British Columbia in Vancouver en CNL, het kernenergieonderzoekcentrum Canadian Nuclear Laboratories in Chalk River, zijn erin geslaagd een proces te ontwikkelen voor de grootschalige productie van Ac-225. Dat proces vergt de inzet van een krachtig cyclotron. Het proces is gebaseerd op de protonenbestraling van radium-226-kernen, waarbij na een kernreactie actinium-225 ontstaat. Bij deze kernreactie komen per vangst van een proton twee neutronen vrij.
De eerste producent was de genoemde combinatie van het Canadese TRIUMF, die het produceerde en CNL, die het zuiverde.
Deze technologie is opgepakt door het bedrijf AlfaRim, dat op de campus van de TU Delft ook zo'n productiefaciliteit gaat bouwen, die eveneens een cyclotron heeft. De protonenenergie, waarbij de reactie plaatsvindt is ongeveer 16 MeV. De faciliteit zal 400 doses per week produceren. De bouw start eind 2025 en duurt minder dan twee jaar. AlfaRim is van plan om de productie ook elders op te zetten.
De producenten verwachten uiteindelijk jaarlijks honderdduizenden mensen van over de hele wereld te kunnen helpen.
Een andere methode voor de productie van Ac-225 is om een thorium-229 generator te gebruiken. Thorium-229 (Th-229) vervalt naar actinium-225. Vanwege de lange halfwaardetijd van thorium-229, namelijk 7340 jaar is veel Th-229 nodig voor de productie van slechts weinig Ac-225. Het Belgische kernenergieonderzoekinstituut SCK/CEN in Mol produceert op deze wijze Ac-225, evenals het Amerikaanse instituut “Oak Ridge National Laboratory” en het Duitse “Karlsruhe Institute of Technology”.
Actinium is het lichtste element van de groep van de actiniden, waartoe ook thorium en uranium behoren. Actinium-225 (Ac-225) had de naam ’s werelds meest zeldzame kankergeneesmiddel te zijn. Hopelijk verliest het die titel over een klein aantal jaren. Een van de meest effectieve kankermedicijn is gebaseerd op deze radio-isotoop, die met een halfwaardetijd van bijna 10 dagen vervalt onder uitzending van een energierijk alfadeeltje. Voor het medicijn is het Ac-225 gebonden aan een peptide, die kankercellen wel, maar andere lichaamscellen niet opnemen. Het vrijkomende alfadeeltje heeft een dracht, die ongeveer even groot is als de afmeting van de kankercel. Door het alfaverval komt zoveel energie vrij, dat het de kankercel van binnenuit doodt en het omringende weefsel ongemoeid laat. De behandeling met Ac-225 is een vorm van alfatherapie. Met de huidig beschikbare hoeveelheid Ac-225 zijn slechts enkele patiënten per jaar te helpen. De ervaring tot op heden met het gebruik van Ac-225 is heel bemoedigend. Het middel is met name toegepast bij onbehandelbare prostaatkanker. De verwachting is, dat in de toekomst ook andere vormen van kanker er mee zijn te behandelen. De Technische Universiteit Delft doet onderzoek naar het vergroten van de effectiviteit van de alfatherapie met actinium-225. De onderzoekresultaten van TU Delft zijn veelbelovend. Voorts startte het Erasmus MC begin 2022 met de proefbehandeling van een dertigtal patiënten met uitgezaaide prostaatkanker.
