Voedseldoorstraling
Zie het KernVisie nieuwsbericht met de titel ”Internationale organisaties blijven met voedselbestraling strijden tegen bederf en rot“ van 21 april 2025 door op de titel te klikken.
Wereldwijd bederft bijna een derde deel van ons voedsel. Dat is een schadepost van vele honderden miljarden euro’s. Jaarlijks zijn meer dan 600 miljoen mensen ziek als gevolg van voedselvergiftiging. Het bestralen van voedsel, dat doorstralen heet, gaat bederf en rot tegen. Het is de veiligste manier om voedsel te behandelen. Er is geen waarneembare verandering van smaak, structuur, aroma of uiterlijk. Het laat geen gifstoffen achter.
Ongeveer zestig jaar geleden sloegen de Voedsel- en Landbouw Organisatie (FAO) en de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO), als ook het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) de handen ineen om wereldwijd de doorstraling van voedsel te bevorderen. Ze richtten de International Plant Protection Convention (IPPC) en de Codex Alimentarius Commission (CAC) op, die sinds 2003 internationale protocollen voor voedseldoorstraling uitvaardigden. Hun regels liggen ten grondslag aan de toenemende handel in doorstraald voedsel. Voedseldoorstralingen betreffen onder andere aardappelen, eieren, fruit, gevogelte, garnalen, granen, groenten, kruiden, rijst, uien, vis en vlees. Het doodt de ziektekiemen, zoals bacteriën en schimmels, als ook insecten. Het vertraagt het rijpingsproces en het verhindert het uitlopen van aardappelen en uien. Het voedsel is daardoor langer houdbaar en verkoopbaar. Ook is dan de export naar landen met strenge regels voor de voedselveiligheid mogelijk. Voedseldoorstraling kan zowel in verpakte, als in onverpakte vorm.
Er zijn drie manieren gangbaar voor het doorstralen van voedsel. Het kan met Röntgenstraling, met een bundel elektronen en met een gammabron. De laatstgenoemde methode is het meest gebruikt. Die bronnen zijn eenvoudig te maken door cobalt-59 (Co-59) in een kernreactor te bestralen, waardoor cobalt-60 (Co-60) ontstaat door de vangst van een neutron in de atoomkern. De halfwaardetijd van Co-60 is 5,27 jaar. De Nederlandse leverancier van bestralingsapparatuur is Steris, het voormalige Gammaster, in Ede.
Inmiddels vindt voedseldoorstraling in 69 landen plaats en bedraagt de jaarlijks doorstraalde hoeveelheid meer dan 500 duizend ton. IAEA, FAO en WHO hebben de voedselveiligheid officieel erkent en de methoden goedgekeurd. Recent heeft IAEA de voordelen van voedseldoorstraling uitgebreid op zijn website vermeld.
Gammastraling is een vorm van energie. Zij beschadigt alleen het DNA, waardoor de ziektekiemen dood gaan. Zij tast het voedsel zelf niet aan. DNA-verandering heeft geen invloed op de voedselveiligheid. Er kan geen opeenhoping van straling in het voedsel plaatsvinden. Dat is natuurkundig onmogelijk.
Er zijn naast voedseldoorstraling ook andere toepassingen van bestralingen met cobaltbronnen:
● Een medische. Dat betreft Brachytherapie, waarbij de nucleair medicus de cobaltbron of –bronnen in het lichaam tegen de tumor plaatst. De dosis is daardoor plaatselijk heel hoog, terwijl het gezonde weefsel vanwege afscherming een veel minder hoge stralingsbelasting krijgt;
● Een tweetal niet-medische. Het bestralen van gereedschap om het te steriliseren, inclusief dat in ziekenhuizen, als ook de industriële radiografie en het materiaalonderzoek met name het niet-destructief testen (NDT) van constructiematerialen.
Verpakt doorstraald voedsel is te herkennen aan het Radura-symbool.
